Na czym polega atak paniki? 13 najczęstszych objawów i sposoby radzenia sobie z napadami paniki

W artykule dowiesz się:

• Na czym polega atak paniki
• Skąd to się bierze i poznasz jego czynniki wzmagające
• Jakie jest 13 najczęstszych objawów w trakcie napadu
• Ile trwa atak paniki
• Jak przetrwać atak paniki w samotności
• Jak wspierać osobę, która przechodzi napad paniki
• O opcjach leczenia i przeciwdziałania atakom paniki

Na czym polega atak paniki?

W odróżnieniu od chorobliwego (uogólnionego lęku) atak paniki uderza nagle, niespodziewanie. Często towarzyszy mu poczucie zagrożenia, nadciągającej katastrofy oraz przymusu natychmiastowej ucieczki. Napady paniki pojawiają się w różnych niespodziewanych sytuacjach. Masz poczucie totalnej utraty kontroli, albo utraty zmysłów czy zbliżającej się śmierci.

Kiedy pojawia się atak paniki, Twój stan zmienia się w gwałtowny i alarmujący sposób, tak jakby świat stawał na głowie.  Niektórzy tak to relacjonują:

• “Zajmowałem się swoimi zwykłymi sprawami i … nagle zdarzyła się ta katastrofa..”
• “Czułem się jak bezbronne dziecko rzucone w jakąś przerażającą otchłań, z której nie ma powrotu”
• “Po prostu czułam się jakbym zwariowała”

Po pierwszym ataku paniki , który jest doświadczeniem przerażającym, zaczyna się lęk przed kolejnymi atakami. Zaczynasz, bać się ataków paniki i unikać sytuacji, w których pojawił się pierwszy atak. Jeśli się powtórzy to zaczynasz unikać kolejnej sytuacji i tak do izolacji, albo lęku uogólnionego czy zaburzeń lękowych.

• “Czy moje serce będzie nadal biło?”
• “Umieram wiem to na pewno, teraz to już umrę”
• “Czy oddycham prawidłowo?”
• “Czy moje nogi nie odmówią mi posłuszeństwa?”
• “Co będzie jak zemdleje?”
• “Czy znajdę drogę do domu?”
• “A jeśli mnie zabiorą do szpitala, zostawię dzieci na ulicy?”

Skąd to się bierze? Reakcja na atak paniki Uciekaj albo walcz

Kiedy ciało staje w obliczu bezpośredniego niebezpieczeństwa, mózg nakazuje autonomicznemu układowi nerwowemu aktywację reakcji „uciekaj lub walcz”. Ciało jest zalane szeregiem substancji chemicznych, w tym adrenaliną, które wywołują zmiany fizjologiczne. Na przykład tętno i oddech są przyspieszone, a krew przepływa do mięśni, aby przygotować się do walki fizycznej lub ucieczki.

Mówi się, że atak paniki następuje, gdy wyzwalana jest reakcja „uciekaj lub walcz”, ale nie ma niebezpieczeństwa. Osoba może odczuwać objawy ataku paniki w nieszkodliwych i pozornie bez stresowych sytuacjach, takich jak oglądanie telewizji lub podczas snu.

Nie mamy, jak do tej pory, jasnej odpowiedzi na tak zadane pytanie. Natomiast z pewnością znamy i możemy określić,  niektóre z czynników, które mogą wpływać na organizm,  aby niewłaściwie aktywował  strategię „uciekaj albo walcz”, i są to:

• Przewlekły (utrzymujący się) stres – powoduje, że organizm wytwarza wyższy niż zwykle poziom stresujących substancji chemicznych, takich jak adrenalina
• Ostry stres (np. doświadczenie traumatycznego zdarzenia) – może nagle zalać organizm dużą ilością stresogennych substancji chemicznych.
• Hiperwentylacja nawykowa – zaburza równowagę gazów we krwi, ponieważ we krwi nie ma wystarczającej ilości dwutlenku węgla
• Intensywny wysiłek fizyczny –kiedy Twój trening, był tak intensywny, że nie możesz złapać oddechu, u niektórych osób może to powodować skrajne reakcje
• Nadmierne spożycie kofeiny – kofeina zawarta w kawie, herbacie i innych napojach jest silnym stymulantem
• Choroba – może powodować zmiany fizyczne
• Nagła zmiana otoczenia – np. wejście do przepełnionego, gorącego lub dusznego otoczenia

Kto doświadcza najczęściej ataków paniki?

Każdy z nas może doświadczyć ataku paniki. Jednak w psychologii wciąż, szukamy różnic i wspólnych mianowników, i odkryliśmy, że na ataki panik mogą wpływać szczególnie dwa czynniki;

1. Wiek: Ataki paniki zwykle pojawiają się po raz pierwszy w wieku nastoletnim lub wczesnej dorosłości. Jednak podkreślam, to jeszcze raz, ludzie w każdym wieku, w tym dzieci, mogą doświadczać ataków paniki
2. Płeć: Kobiety dwa razy częściej niż mężczyźni rozwijają zespół lęku napadowego

13 najczęstszych objawów w trakcie napadu paniki

• Kołatanie serca lub tachykardia
• Pocenie się 
• Drżenie (słabe lub mocniejsze)
• Uczucie braku tchu lub duszności
• Uczucie dławienia się 
• Ból lub dyskomfort w klatce piersiowej; ucisk klatki piersiowej
• Nudności lub dyskomfort w jamie brzusznej
• Zawroty głowy lub omdlenia
• Derealizacja lub depersonalizacja
• Strach przed utratą kontroli lub chorobą psychiczną; (to było poczucie odrealnienia, tak relacjonuje to jedna z pacjentek; jakbym w jednej chwili nie miała żadnego wpływu na własne myśli, czułam się obco we własnym ciele i głowie. To było przerażające uczucie i byłam głęboko przekonana, że nigdy się nie skończy)
• Strach przed śmiercią; (byłam przekonana, że umieram, moje dzieci zostaną bez opieki, a mnie czeka ciężka śmierć. Chciałam, żeby mi ktoś pomógł, karetka, ludzie, lekarze. Jestem za każdym razem pewna na 100%, że teraz to na pewno nie wyjdę z tego żywa. Ataki paniki zdarzają mi się obecnie rzadziej, raz na pół roku, ale sama myśl o nich mnie przeraża)
• Parestezje; czyli niewłaściwe odczuwanie bodźców w wyniku uszkodzenia nerwów obwodowych. W doświadczeniu to pieczenie, kłucie, mrowienie, uczucie palenia w okolicy skóry. Najczęściej bardzo nieprzyjemne dolegliwości określane często jako drętwienie oraz mrowienie. Objawy parestezji pojawią się nagle i szybko znikają, obejmują  kończyny górne lub kończyny dolne. Chociaż mrowienie i drętwienie nie są związane z bólem, powodują spory dyskomfort
• Dreszcze lub uderzenia gorąca

Ile trwa atak paniki?

Okres intensywnego strachu i specyficznych objawów, które wymieniłam w poprzedni akapicie trwają od siedmiu do dziesięciu minut. Wydaje się, że to dość krótko, natomiast może to być najdłuższe 10 minut w życiu osoby, która przechodzi atak paniki, jak i osoby towarzyszącej.

Sugestie dotyczące radzenia sobie z atakami paniki

Jak przetrwać najgorszych 10 minut w życiu podczas ataku paniki, kiedy jesteś sam?

Unikaj „dialogu ze sobą”, który skupia twoją uwagę na objawach – nie mów sobie „Przestań panikować!” lub „Zrelaksuj się!”. Jeśli przechodziłeś wcześniej ataki paniki spróbuj sobie przypomnieć, że objawy napadu paniki są nieprzyjemne, ale nie zagrażają życiu. przyjmij do świadomości, że masz atak paniki, że to mija i nic złego się Tobie nie stało.

Spróbuj uspokoić oddech

Skoncentruj swoją uwagę na czymś poza własnym ciałem i objawami. Najczęściej działające strategie:

1. Odwróć uwagę, odliczając od 100 wstecz w trójkach
2. Przywołaj słowa z ulubionej piosenki 
3. Skoncentruj się na widokach i dźwiękach wokół ciebie
4. Rozejrzyj się wokół siebie i znajdź kolejno: 5 rzeczy, które widzisz, 4 rzeczy, które możesz dotknąć, 3 rzeczy, które możesz usłyszeć, 2 rzeczy, które możesz poczuć i 1 rzecz, którą możesz posmakować
5. Kostka lodu

Jeśli usilnie będziesz próbował uciekać z tej sytuacji, lub ją wyprzeć, Twoja reakcja tylko wzmocni wrażenie, że twoje ataki paniki są nie do zniesienia. Jeśli usiądziesz i pozwolisz, by objawy minęły, nabierzesz pewności, że sobie radzisz. Jeśli doświadczyłeś już wcześniej ataków paniki, dobrze jest abyś wcześniej opracował strategię. Na przykład umów się z przyjacielem, przyjaciółką, że do niej w tym czasie dzwonisz. Możesz udać się do szpitala na izbę przyjęć po leki uspakajające

Jak wspierać osobę, która właśnie przechodzi atak paniki, a Ty jesteś świadkiem?

To, co możesz zrobić to przede wszystkim być, ciałem i umysłem.  Towarzyszyć i zachować odrębność emocjonalną, nie próbować wczuwać się w stan bliskiej osoby, w tej sytuacji nadmierne empatyzowanie jest wręcz szkodliwe. Nic więcej i aż tyle. Ważne, żeby ktoś, kto towarzyszy osobie, doświadczającej takiego ataku, sam nie wpadł w panikę 🙂 

Dobrze, byłoby gdybyś towarzyszył ze świadomością, że atak trwa od siedmiu do dziesięciu minut. Możesz się wspierać zegarkiem ustawić budzić i kontrolować czas. Zanim zaczniesz pomagać, spróbuj się sam uspokoić i sam ugruntować. Zbadaj swoje położenie. Mocno stań całymi stopami na ziemi, podłodze, miej oparcie w gruncie i bądź bardzo przy sobie.  Jeśli siedzisz poczuj oparcie i skup się na swoim ciele, poczuj oparcie pod plecami. Spróbuj mówić łagodnie, z ciepłem w głosie i troską.

Jakich zwrotów używać przy napadzie paniki?

Co możesz mówić? Jakich słów używać? Co najczęściej pomaga i sprawdza się w trakcie 10 minut. Przede wszystkim zadbaj o to, aby Twoje słowa nie brzmiały jak rozkaz, lub polecenie, to może wywołać większe napięcie i zwiększyć objawy. Przykłady właściwych zwrotów przy ataku paniki poniżej:

• Patrz na mnie proszę i spróbuj łapać kontakt wzrokowy z osobą doświadczającą ataku paniki, próbuj, próbuj i jeszcze raz próbuj
• Spróbuj oddychać
• Pooddychajmy razem (skupiamy się na tym, aby osoba, ta oddychała, nabrała powietrza)
• Zobacz jestem tu z Tobą (czasem pomaga dotyk)
• Minęło już ….. minut. To jest atak paniki, przeżywałaś już go …. razy, przejdzie po dziesięciu minutach. Przez jakiś czas będziesz się tak czuł. To minie. To nic nowego

Opcje leczenia i przeciwdziałania atakom paniki

Jeśli doświadczyłeś ataku paniki,  w pierwszej kolejności sprawdź proszę, czy objawy lęku fizycznego nie są spowodowane chorobami fizycznymi;  takimi jak cukrzyca lub nadczynność tarczycy, konieczne będą badania i wizyta u lekarza. Odpowiednie leczenie tych chorób powinno powstrzymać nawroty objawów podobnych do paniki. 

Jeśli ataki paniki są spowodowane lękiem, masz następujące opcje leczenia:

• Farmakoterapia, wizyta psychiatry i leki
• Psychoterapia, praca własna, leczenie zazwyczaj nie jest krótkotrwałe
• Terapia biofeedback
• Techniki zarządzania stresem
• Prawidłowe techniki oddychania
• Techniki relaksacyjne
• Nauka umiejętności rozwiązywania problemów i własnych reakcji na nie
• Zmiany stylu życia, takie jak dbałość o dietę, ćwiczenia i sen

A najlepiej łączyć wszystkie wymienione wyżej opcje. A jeśli szukasz eksperckiego przewodnika po polskiej opiece psychiatrycznej, kliknij link.