Co to jest szczęście? Psychologia szczęścia

Co znajduje się w artykule?

Psychologia szczęścia


Co to jest szczęście? Szczęście to taki obszar życia, nad którym prawdopodobnie nieraz się zastanawiałeś. Być może miałeś już nawet opracowany swój przepis na szczęście, a jego składniki dodane do całości w odpowiednich proporcjach sprawiały, że czułeś radość i satysfakcję. Może były to schadzki na kawę w biurze albo wyczekiwane piątkowe spotkania z przyjaciółmi? Może radość sprawiały Ci krótkie spontaniczne wyjazdy albo wiosenny gwar w restauracyjnym ogródku? A może cieszył Cię coroczny letni festiwal albo błysk w oku koleżanki spotkanej na szkolnym korytarzu?



Jak prosto wyjaśnić, czym jest szczęście?


Lista możliwości jest bardzo długa, niestety od ponad roku realizacja wielu z nich jest nierealna albo znacznie utrudniona. To, co kiedyś było normalne i oczywiste dziś pozostaje w sferze marzeń i fantazji. I choć być może wkrótce sytuacja się odmieni, to pewnie niejednego z nas „zmusiła” do refleksji na temat szczęścia i sposobów odnajdywania go na nowo.



Jak słownik określa słowo „szczęście”?


Zaczynając od początku, pomocne będzie określenie samej definicji szczęścia. Sięgając do słownika języka polskiego możesz spotkać się z następującymi objaśnieniami:


  • powodzenie w jakichś przedsięwzięciach, sytuacjach życiowych (zobacz książki o rozwoju)
  • uczucie zadowolenia, radości; to wszystko, co wywołuje ten stan
  • zbieg pomyślnych okoliczności

Jak słownik określa słowo "szczęście"?
Jak słownik określa słowo „szczęście”?


Z czym kojarzy się słowo „szczęście”?


Z punktu widzenia psychologii i psychoterapii najbliższe jest to związane z uczuciem zadowolenia. Dookreślenie czy poszerzenie tej definicji nie jest już jednak takie oczywiste. Oprócz wskazanych wcześniej różnych sposobów bądź działań przyczyniających się do osiągnięcia szczęścia, różny może być też stan, który szczęściem nazwiesz. Dla Ciebie może być to uczucie pobudzenia i ekscytacji, a już dla drugiej osoby będzie to harmonia i balans w życiu. Będą też tacy, dla których stan szczęścia równoznaczny będzie z poczuciem bezpieczeństwa i przewidywalnością.


Dlatego też w psychologii pozytywnej mówi się raczej o „dobrostanie psychicznym” bądź „dobrostanie subiektywnym”. Oba określenia zawierają w sobie zarówno wszystkie czynniki wpływające na radość, jak i całą gamę uczuć oraz stanów będących dla ludzi synonimem szczęścia.



Czy psychologia pozytywna jest odpowiedzią?


Psychologia pozytywna, obok zrozumienia i definiowania szczęścia w całej jego różnorodności, skupia się także na przewidywaniu czynników wpływających na stan radości; posiada również liczne narzędzia służące do pomiaru dobrostanu. Jest to dziedzina psychologii, która stanowi dopełnienie tradycyjnej psychologii klinicznej, jej celem jest wspomaganie człowieka w osiąganiu szczęścia, a nie leczenia deficytów.



Co wpływa na szczęście?


Czynniki wpływające na szczęście, jakie najczęściej znajdziesz w literaturze, odnoszą się do zdrowia, relacji oraz pracy. Zdrowie daje energię i możliwości, bliskie relacje są źródłem satysfakcji i wsparcia, a praca, obok dochodu, umożliwia realizację celu zbiorowego. Zauważ jednak, że tak jak dany czynnik wpływa na Twój dobrostan, tak i dobrostan wpływa na dany czynnik. Jak wskazują Diener i Biswas, gdyby lekarze badający stan fizyczny swoich pacjentów, badali również jego subiektywny poziom szczęścia, byliby w stanie ocenić jego przyszłą kondycję zdrowotną, a nawet długość życia. Pokazują tym samym, że stan emocjonalny ma równie ważny wpływ na zdrowie, podobnie jest z relacjami i pracą.


Co wpływa na szczęście?
Co wpływa na szczęście?


Dla każdego szczęście jest czymś innym


Okazuje się więc, że powyższe czynniki to nie wszystko i że każdy z nas ma w sobie indywidualne predyspozycje, które w jakimś stopniu pozostają niezależne od tego, co dzieje się na zewnątrz. Ta zróżnicowana wrażliwość na okoliczności zewnętrzne została przez Czapińskiego ujęta w jego trzywarstwowej teorii szczęścia, na którą składają się:


  • warstwa zewnętrzna – warstwa satysfakcji cząstkowych, związana z opisanymi wcześniej czynnikami (zdrowie, relacje, praca)
  • warstwa pośrednia – zadowolenie ze swojego życia jako całości, ogólny dobrostan subiektywny
  • warstwa najgłębsza – warstwa najbardziej stabilna, najmniej podatna na czynniki zewnętrzne, wola życia

Sprawdź recenzję książki Twój psychologiczny autoportret, żeby zobaczyć, jakim typem osobowości jesteś i co może sprawić, że będziesz szczęśliwszy.



Pozytywne emocje związane ze szczęściem


Inną klasyfikację związaną ze szczęściem przywołuje Carr, dzieląc pozytywne emocje na te związane z przeszłością, przyszłością i teraźniejszością. Do przeszłości przypisuje satysfakcję i dumę, do przyszłości zalicza emocje takie jak optymizm oraz nadzieja. Teraźniejszość rozdziela z kolei na dwie grupy: chwilowe przyjemności oraz dłużej trwające gratyfikacje. Pierwsza grupa związana jest ze zmysłami – są to wrażenia płynące np. z pięknych smaków i zapachów; do chwilowych przyjemności można też zaliczyć poczucie błogości czy stan komfortu. Gratyfikacje wynikają natomiast z trudu włożonego w jakąś aktywność taką jak np. żeglowanie, nauka czy niesienie pomocy innym. Koniecznie sprawdź artykuł Jak obudzić swoje wewnętrzne dziecko?



Jak mierzyć szczęście?


W „Psychologii pozytywnej” Carr dzieli się również narzędziami mierzącymi poziom dobrostanu. Jednym z nich jest Oksfordzka Skala Szczęścia, która oprócz pytań o własną subiektywną ocenę dotyczącą szczęścia, porusza też pytania o postrzeganie samego siebie i otaczającego świata. Wśród pytań znajdziesz także te związane z poczuciem kontroli i wpływu na własne życie, stopniem decyzyjności, poziomem energii do działania czy organizacją własnego czasu. Test pokazuje tym samym jak ważna, obok wszystkich ujętych wyżej aspektów, jest sprawczość i poczucie, że trzymasz swoje życie we własnych rękach.


Jest to oczywiście jedynie skrócony i wybrany przegląd z zakresu psychologii pozytywnej. Jednak na jego podstawie możesz zauważyć, że nie znajdziesz gotowej nowej recepty na szczęście. Psychologia pozytywna jest bardziej inspiracją i podpowiedzią, aniżeli samą odpowiedzią. Możesz dzięki niej określić punkt w jakim aktualnie się znajdujesz, a następnie wpływać na poziom swojego szczęścia na różne sposoby.


Jak mierzyć szczęście?
Jak mierzyć szczęście?


Jak możesz sobie pomóc w osiąganiu szczęścia?


Załóżmy, że poziom Twojego dobrostanu psychicznego nie jest teraz na zadowalającym poziomie. Może nawet poziom ten jest niższy niż kiedykolwiek wcześniej w związku ze zmianami i zawirowaniami, które przeżywasz. Biorąc pod uwagę ograniczony dostęp do czynników zewnętrznych, warto byłoby „zajrzeć” do Twojej warstwy najgłębszej i na niej się skupić. Zobacz, co się z Tobą dzieje, kiedy kierujesz uwagę na tę właśnie sferę. Czujesz zniecierpliwienie? Spadek energii? Chcesz jak najszybciej zająć się na czymś innym? Jeśli do tej pory wybierałeś właśnie taką strategię, spróbuj tym razem zrobić inaczej i na ile to dla Ciebie możliwe poczuj i pobądź w tych mniej wygodnych uczuciach. Paradoksalnie może Ci to przynieść więcej spokoju i zmniejszyć zależność od zewnętrznych okoliczności.



Jak być szczęśliwym?


W osiąganiu swojego szczęścia pomocne może być również nazwanie tego, co Cię przed nim blokuje. Zrób szybki test: przygotuj albo zamów sobie ulubione danie i sprawdź, jak się czujesz podczas jedzenia. Jedz powoli i uważnie. Zobacz, czy czujesz smak i zapach potrawy, czy raczej wpatrujesz się w obraz na ścianie i w poczuciu marazmu bezrefleksyjnie spożywasz kolejny kęs? A może kierujesz swoje myśli do zadań, które musisz jeszcze dziś „ogarnąć”? Jeśli któraś z tych wizji jest Ci bliska, może to oznaczać, że zamiast w teraźniejszości utknąłeś w przeszłości albo w przyszłości, co jest skuteczną przeszkodą w czerpaniu z życia przyjemności.



Czy szczęście to zło?


Może być też tak, że to jakieś przekonanie na temat szczęścia nie pozwala Ci odczuwać przyjemnych emocji. Spróbuj spisać zdania lub myśli, które kojarzą Ci się ze szczęściem. Takie, które kiedyś usłyszałeś i przyjąłeś za pewnik. Może będzie to myśl „nie zasługuję na to, co dobre”,„nie ciesz się za wcześnie” albo stwierdzenie „szczęście człowieka psuje, a nieszczęście hartuje”. Przeczytaj to, co spisałeś na głos, nawet kilkukrotnie. Zobacz, co czujesz kiedy wypowiadasz zapisane słowa. Następnie zweryfikuj swoje przekonania, oceń czy się z nimi zgadzasz z pozycji dorosłej osoby. Taki prosty zabieg może sprawić, że zyskasz nowe, korzystniejsze dla siebie spojrzenie na szczęście.


To, czym dysponujesz na pewno to Twoja sprawczość i chwila obecna. Biorąc to pod uwagę warto, abyś zainwestował swoje działania w czerpanie radości teraz. Te bieżące minuty, godziny będą za chwilę Twoją przeszłością, z której będziesz mógł czerpać satysfakcję, a skuteczne dbanie o swój
aktualny dobrostan zaprocentuje większym spokojem i optymizmem na przyszłość.

Dodaj komentarz