Czym są zaburzenia osobowości? Lista 10 zaburzeń osobowości

Czym są zaburzenia osobowości?

Zaburzenia osobowości to długotrwałe wzory sztywnego zachowania, które kształtują się już w okresie dojrzewania. Nieleczone potrafią utrzymywać się przez całe życie, choć w wieku średnim lub na starość tracą na swej intensywności. […] Często zdarza się, że zaburzenia osobowości przechodzą w stan ostry pod wpływem stresu. [1]

Zaburzenia osobowości to zbiory cech (wzorce zachowań i doświadczenia wewnętrznego takie jak myśli, uczucia, doznania), które stały się sztywne i działają na niekorzyść jednostki – do tego stopnia, że ograniczają funkcjonowanie lub powodują cierpienie. [2]

Jakie są osoby z zaburzeniami osobowości?

Aby wytłumaczyć to najprościej – osoby z zaburzeniami osobowości często pozostają w konflikcie z członkami rodziny, pracodawcami, kolegami i podwładnymi. Rozwiązywanie prostych życiowych problemów nastręcza im poważnych trudności, ponieważ najczęściej nie dostrzegają, że głównym źródłem ich kłopotów jest powtarzalny wzór (sztywność) ich własnych zachowań.

Osoby z zaburzeniami osobowości mają głębokie przekonanie, że za wszystkie ich problemy i kłopoty, należy winić otoczenie i środowisko, nigdy ich samych. Nie są w stanie wziąć odpowiedzialności za swoje zachowania, postawy i myśli. Często też, ich zachowania nie mieszczą się, w przyjętych w kulturze czy środowisku, na przykład zawodowym, norm.

Kto częściej choruje na zaburzenia osobowości?

Kobiety i mężczyźni cierpią w równym stopniu na zaburzenia osobowości, choć wydaje się, że niektóre z zaburzeń częściej dotyczą jednej z płci. Występowanie zaburzeń jest częstsze w środowisku miejskim.

Ile jest zaburzeń osobowości?

Autorzy DSM 5 wyróżnili 10 specyficznych zaburzeń osobowości. I z tego właśnie powodu dziś ograniczę się właśnie do tych wymienionych w pozycji, choć na stronie i w innych artykułach będę tę listę rozszerzać o kolejne cztery.

10 zaburzeń osobowości i ich objawy

Dzisiaj w skrócie, zgodnie z DSM 5, wymienię 10 zaburzeń osobowości i podam krótkie opisy oraz główne objawy. Każde z nich zasługuję na dłuższe charakterystyki, zatem będę omawiać je z atencją i uwagą w kolejnych artykułach. Niniejszym otwieram cykl zaburzeń osobowości. Jeśli jesteś zainteresowana/zainteresowany głębiej tematyką określonych zaburzeń (literaturą na ich temat, czy filmem) koniecznie zapisz się na newsletter, żeby kolejne publikacje nie umknęły Twojej uwadze.

1. Zaburzenie osobowości obsesyjno – kompulsywne

DSM 5 Zaburzenie osobowości obsesyjno-kompulsyjne

Osoby z tym zaburzeniem odczuwają nieustanny stres oraz presję, czują przymus wykonywania wszystkiego w sposób doskonały. Mają skłonność i łatwość do porównywania się i za wszelką cenę chcą dorównać do wymyślonego ideału, obojętnie czy chodzi o pracę, wygląd czy dekorację wnętrz. Ich perfekcjonizm zatruwa życie im i domownikom.

Najdrobniejsze spóźnienie powoduje duży lęk lub/i dyskomfort. Często się niecierpliwią, charakterystyczne też są wybuchy złości z “błahego”. Co powoduje poczucie, odcięcia od świata i braku zrozumienia, przez najbliższe osoby partnera, przyjaciela, rodziców czy w późniejszym etapie życia dzieci. Poczucie osamotnienia jest dojmujące.

2. Narcystyczne zaburzenie osobowości

Ludzie z tym zaburzeniem są zadufani w sobie i często pochłonięci zazdrością, fantazjami o własnym sukcesie lub rozmyślaniami o wyjątkowości własnych problemów. Często czują się uprzywilejowani.

Jednak często odczuwają wstyd lub/i upokorzenie w różnych sferach swojego życia, na przykład; w pracy, w związku, czy w przyjaźniach. Często mają poczucie nieprzydatności, albo/i pustki w środku. To poczucie bezwartościowości, często przykrywają sztuczną pewnością siebie. Zdecydowanie odrzucają krytykę i wymagają ciągłego podziwu i zainteresowania, a najdrobniejsza uwaga może zachwiać ich pustym wewnętrznym ja.

3. Zależność jako zaburzenie osobowości

DSM 5 Osobowość zależna

Aprobata innych to główna potrzeba osób z tym zaburzeniami. Często czują się bezradne, słabe, puste wewnętrznie i gorsze od innych. Doświadczają również lęku związanego z tym, że osoba bliska odejdzie. Osoba zależna nie może znieść myśli o samotności.

Ma problemy w podejmowaniu prostych, codziennych decyzji bez rady i pomocy innych, uważa, że nie przeżyje na świecie. Ma problemy z wyrażaniem odmiennego zdania, bo uważa, że jeśli je wyrazi, straci wsparcie i akceptację. Inicjatywa i samodzielność wywołuje w niej poczucie lęku. Nie wierzy we własne siły i ma niskie poczucie wartości.

4. Histroniczne zaburzenie osobowości

DSM 5 Osobowość histroniczna

To osoby emocjonalnie zmienne, szybko przechodzące od “to jest najszczęśliwszy dzień w moim życiu” do postawy „nie mogę tego znieść, rzucam tę robotę”. Zalewają je emocje, nad którymi, zupełnie nie panują. Mają skłonności do wybuchów złości i gniewu.

Czują się źle, gdy partner albo partnerka zajmują się innymi sprawami. Moda i wygląd zewnętrzny zajmują większą część ich życia i starań. Często zmieniają partnerów lub mają wiele romansów i krótkotrwałych relacji. Mogą być egocentrycznie i uwodzicielskie.

5. Ucieczkowe zaburzenie osobowości

DSM 5 Osobowość unikająca

Są to osoby do przesady nieśmiałe, niechętne do nawiązywania nowych znajomości, czy do podejmowania nowych wyzwań, które wykraczają poza ich rutynowe zwykłe czynności.

Często towarzyszy im poczucie beznadziejności. Osoby te uważają, że są niegodne miłości, a w dodatku nie potrafią tego zmienić, mają poczucie, że nie mają na to żadnego wpływu. Często są to osoby nadwrażliwe na jakiekolwiek opinie na ich temat. Nawet niewinny przytyk czy żart odczuwają jako atak na ich osobę, przez co unikają grup i zajęć, w których kontakty międzyludzkie są częścią składową aktywności, Wciąż boją się odrzucenia i kompromitacji.

6. Antyspołeczne zaburzenie osobowości

DSM 5 Osobowość antyspołeczna

Osoby z tym zaburzeniem często wpadają w gniew i przejawiają agresję, są impulsywne. Nie cierpią planować i nie są w stanie trzymać się żadnego ustalonego harmonogramu działania. Ponadto często zmieniają pracę albo nie są w stanie tej pracy utrzymać.

Nie dotrzymują zobowiązań finansowych, często zaciągają długi, których nie są w stanie spłacić. Chętnie podejmują ryzykowne działania w życiu, co w konsekwencji prowadzi ich do życia poza prawem. Areszty, więzienia, ograniczenia wolności, to część ich egzystencji. Jednak wszystkie czyny niezgodne z prawem nie powodują, u tych osób wyrzutów sumienia.

7. Schizotypalne zaburzenie osobowości

DSM 5 osobowość schizotypowa

Osoby te odczuwają silny lęk w sytuacjach społecznych, w związku z czym nie potrafią nawiązywać kontaktów i relacji międzyludzkich. Relacje dla tych osób, są tak trudne, że inni odbierają ich jako dziwnych lub obcych. Dla osób tych w większości inne osoby, to zagrożenie, dlatego najczęściej wycofują się z życia społecznego.

Przeżywają siebie jako osobę bezbolesną i często czują się zagubione w rzeczywistości. Mają swój świat, do którego chętnie uciekają. Często mają poczucie, że mogą przewidzieć przyszłość, albo, że mają specyficzny dar kontaktowania się z duchami. Mają w sobie pokłady ogromnej złości, którą boją się uwolnić z obawy, że skrzywdzą tym najbliższych. Mogą przejawiać podejrzliwość, niezwykłe spostrzeżenia lub ekscentryczną mowę.

8. Schizoidalne zaburzenie osobowości

DSM 5 Osobowość schizoidalna

Osobom tym jest obojętne towarzystwo innych ludzi, a wręcz męczy ich śmiertelnie. W związku z tym izolują się, ponieważ w izolacji czują się najbezpieczniej. Nie interesuje ich krytyka ani pochwały innych ludzi. Często są postrzegane jako chłodne emocjonalnie. Mają tendencje do samotniczego życia. Unikają bliskości oraz kontaktów seksualnych.

9. Zaburzenie osobowości typu Borderline

DSM 5 Osobowość z pogranicza (borderline)

To ludzie impulsywni, przejawiający zachowania szkodliwe dla nich samych (przygody seksualne, nierozsądne wydatki, nadużywanie substancji psychoaktywnych lub jedzenia). Osoby, te doznają burzliwych uczuć, a nastrój w ich wnętrzu może się zmienić i zmienia się z minuty na minutę.

Mają poczucie wielości i różnorodności własnych talentów oraz umiejętności, z których, jednak nie potrafią skorzystać. Są niepewni tego, kim są oraz brak im zdolności do podtrzymywania stabilnych relacji interpersonalnych, choć jednocześnie pragną tego najbardziej na świecie.

10. Paranoidalne zaburzenie osobowości

DSM 5 Paranoiczna osobowość

Jednostki takie są podejrzliwe i łatwo się obrażają. Uważają, że inni ludzie, nawet ich najbliżsi dążą do tego, aby ich skrzywdzić albo zranić. Ich relacje są najczęściej pełne komplikacji, nie ufają innym ludziom, czują się samotni, inni niż wszyscy i niespełnieni w życiu. Doszukują się ukrytych znaczeń nawet w niewinnych uwagach albo żartach.

Jak już pisałam wcześniej, każde z wymienionych zaburzeń osobowości, oczywiście wymaga oddzielnej uwagi, skupienia  i zagłębienia się w jego specyfikę i aurę. W podstawowej wersji, jak widzisz jest ich dziesięć w rozszerzonej czternaście. O każdym z nich, będę pisać szczegółowo, w kolejnych artykułach, które opublikuję na blogu. Niektóre, jak zaburzenie borderline czy narcystyczne będą pojawiać się w cyklach.

Możesz również spodziewać się testów, quizów, narzędzi oraz polecanej literatury, czy filmu, który wzbogaci wiedzę, o zaburzeniach psychicznych, albo wiedzę psychologiczną na temat człowieka i jego funkcjonowania, więc jeśli temat Ciebie interesuje i nie chcesz przegapić kolejnych materiałów, zapisz się na newsletter już teraz. A jeśli chcesz wiedzieć, jak funkcjonuje opieka psychiatryczna w Polsce (może okazać się pomocna w temacie zaburzeń osobowości), zapraszam Cię do sklepu.