Czym są obsesje i kompulsje? Z myślą o kwarantannie i osobach, które w tym czasie przeżywają swoistego rodzaju horror, postanowiłam trochę przybliżyć ich problem. Być może dotyczy on Ciebie. Ten artykuł pomoże Ci zrozumieć bliskie osoby bądź ułatwi Ci życie, jeśli cierpisz na podobne dolegliwości.
Materiał powstał, aby przybliżyć to, z czym borykają się osoby cierpiące na obsesje i kompulsje oraz ma na celu propagowanie i rozpowszechnianie wiedzy psychologicznej na temat problemów psychicznych, które dotyczą każdego z nas. To nie jest wiedza tajemna ani tabu.
Jeśli jesteś osobą, której dotyczą opisane problemy, zgłoś się na konsultację. Gdy zaś osoba Tobie bliska zmaga się z tymi trudnościami, postaraj się, zapisać ją na psychoterapię. Zadzwoń albo napisz, a odpisujemy w ciągu 48 godzin.
Tel: +48 509 405 556 E-mail: gabinet@karinaszczesna.pl
Zaburzenia lękowe należą do grupy nerwic. Według statystyk cierpi na nie 20% ludności. 73% z osób, które są chore na to zaburzenie, ma trudności w relacjach rodzinnych, 62% ma trudności w nawiązywaniu relacji koleżeńskich, a 40% pacjentów ma problem w pracy.
Czym są obsesje?
Obsesje to nawracające, uporczywe myśli, idee i wyobrażenia, których pomimo prób ignorowania i wypierania, nie można się pozbyć. Często zdajesz sobie sprawę, że są absurdalne, ale nie jesteś w stanie z nimi niczego zrobić.
Te myśli są często niezgodne z Twoim charakterem lub światopoglądem, na przykład są obraźliwe czy obrazoburcze, co może powodować Twoje poczucie winy, ale żadnymi siłami nie udaje Ci się im przeciwstawić. Kolejne próby są zawsze nieudane. Tym myślom i wyobrażeniom z reguły towarzyszy silny lęk.
Rodzaje obsesji
1. Obsesje religijne
Treści ich są zazwyczaj obrazoburcze, obsceniczne i znacząco kolidujące z wiarą człowieka. Powodują głębokie poczucie winy z powodu grzesznych myśli. Mogą pojawiać się w sytuacjach, kiedy są najmniej pożądane dla człowieka wierzącego – w kościele, w trakcie spowiedzi, rozmowy z księdzem lub w każdej innej sytuacji codziennej.
2. Obsesje kontrastowe, inaczej drastyczne
To myśli na temat bliskich i tego, żeby zrobić im krzywdę, na przykład poderżnąć gardło nożem. Pamiętam, że w trakcie stażu klinicznego na oddziale zamkniętym dla kobiet pracowałam z kobietą, która miała obsesję drastyczną na temat, tego, że wrzuci do zupy dla całej rodziny truciznę i wszyscy umrą, bo zatruje ich cyjankiem. Takim myślom często towarzyszy lęk, poczucie winy oraz przekonanie, że jest się bardzo złym człowiekiem.
3. Obsesje porządkowania
To myśli, nakazujące sprzątać bez przerwy, bez wytchnienia, dodatkowo najczęściej zgodnie z ustalonym wcześniej schematem.
4. Obsesje czystości
Myśli i poczucie, że wszystko może nas zabrudzić i zarazić, także ja sam jestem źródłem paskudnych zarazek i wirusów, które zatrują osoby bliskie i ukochane.
5. Obsesje wątpienia
Myśli i uczucia koncentrujące się na sprawdzeniu samego siebie – tego, czy dobrze zrobiłam/zrobiłem, czy dobrze powiedziałem/powiedziałam. Sprawdzanie siebie i analiza własnych zdań i zachowań urasta do monstrualnych rozmiarów. Wątpliwości, czy dana czynność została prawidłowo wykonana, niejako zmusza taką osobę do jej powtórzenia.
Inną formą obsesji są uporczywe myśli dotyczące tożsamości: kim jestem?, po co jestem?, czy życie ma sens?. To, co odróżnia ten stan od stanu filozoficznych i egzystencjalnych pytań, to to, że często osoby te zdają sobie sprawę z bezsensu takich rozważań i mają poczucie straconego czasu. Nie znajdują żadnej odpowiedzi na dręczące ich pytania, tylko powtarzają je jak mantrę. Nic i nikt nie zbliża tych osób, do sensownych wniosków, które przyniosłyby ulgę.
Oczywiście podział na wyżej wymienione grupy jest sztuczny i sztywny, jedynie na potrzeby ich usystematyzowania i nazwania. Zazwyczaj myśli się przenikają, nakładają na siebie, współistnieją i wymieniają.
Klikając tutaj znajdziesz 8 sposobów na to jak radzić sobie w codziennym życiu. Chcesz obejrzeć filmy dotyczące zaburzeń? Zobacz 10 najlepszych filmów psychologicznych.
Czym są kompulsje?
Kompulsje to czynności przymusowe, polegające na powtarzaniu w stereotypowy sposób działania wbrew rozsądkowi i własnej woli. Cały myk polega na tym, że im osoba doświadczająca kompulsji bardziej z nimi walczy, tym bardziej nabierają one na sile. Wykonanie przymusowej czynności przynosi chwilową ulgę, wkrótce jednak potrzeba zrobienia tego wraca na nowo i jest nie do przezwyciężenia.
Kompulsje są zazwyczaj rozbudowane do całej serii rytualnych zachowań i mogą zajmować wiele godzin. Jeśli osoba, która ich doświadcza, nie zastosuje się do przymusu kompulsji, przeżywa nasilony niepokój i lęk. Jeśli pojawi się uczucie wstydu z powodu przymusu powtarzającego się rytuału, to jest ono niczym przy narastającym lęku. Kompulsje są zazwyczaj konsekwencją wcześniejszych obsesyjnych myśli.
Kompulsje również możemy podzielić na grupy, które się ze sobą łączą i przenikają wzajemnie.
Rodzaje kompulsji
1. Kompulsje sprawdzania
“Czy wyłączyłem światło, żelazko, gaz, piekarnik? Czy drzwi zostały zamknięte na klucz?”. Osoba przeżywająca kompulsje sprawdzania może wracać wielokrotnie do domu, żeby sprawdzić, czy wszystkie te czynności wykonała. Poczuje chwilową ulgę, po czym znów zadaje sobie pytanie, czy na pewno tak się stało. A może się jednak myliła? Wraca do domu i sprawdza jeszcze raz.
2. Kompulsje mycia rąk (ablutomania)
Osoba, przeżywająca kompulsje ma poczucie, że dotknęła czegoś brudnego i natychmiast musi zmyć ten brud. Niezmycie go z siebie grozi katastrofą. Zazwyczaj nie wystarcza zwyczajne mycie rąk mydłem, należy ręcę odkazić spirytusem lub środkiem dezynfekującym. Mycie rąk może się przedłużać. Kiedy rytuał jest już skończony, często nie można dotknąć niczego, aby znów nie pobrudzić rąk. Pomimo wszelkich środków ostrożności, znów pojawia się wrażenie, że ręce się zabrudziły, co zmusza do kolejnego mycia rąk i tak w kółko.
3. Kompulsyjne liczenie czynności
Najczęściej u osób, które doświadczają przymusu liczenia, pojawiają się wątpliwości, czy czynność została wykonana w należyty sposób. A w związku z tym, że czynności “muszą” być wykonane odpowiednio, powtarza się je, na przykład siedem razy. Liczba powtórzeń nabiera magicznego znaczenia. Tylko taka liczba wykonanych powtórzeń odczarowuje lęk i przywraca poczucie jako takiego spokoju (ale nie spełnienia czy satysfakcji).
4. Kompulsyjne chodzenie
Dana osoba porusza się w określony, wymyślony przez siebie sposób – unika linii, unika ulic, chodzi tylko po krawężnikach, obchodzi latarnie. Złamanie tych rytuałów grozi nieszczęściem w tym dniu, nawet jeśli bardzo spieszymy się do pracy czy spotkanie, to i tak musimy wrócić, żeby wykonać plan i przejście zgodnie z wcześniejszymi założeniami.
5. Kompulsje odczyniania
Celem kompulsji jest odczynienie zła. Osoba taka budzi się o odpowiedniej porze (nie za jasno, nie za ciemno), w określony sposób wstaje z łóżka, ubiera się w rytualnym porządku, bierze pożywienie w określony sposób z lodówki, miesza herbatę i układa sztućce. Jeśli jakaś czynność albo rytuał zostają zaburzone w najmniejszym szczególe, pojawia się silny lęk, który zmusza do ich powtórzenia.
Pamiętam z dzieciństwa taki rytuał – jeśli zobaczyliśmy kominiarza, to łapaliśmy się za guzik, a potem czekaliśmy, aż pojawi się kobieta w okularach, bo tylko kobieta w okularach przyczyni się do szczęścia tego dnia :)), o czarnym kocie nie wspomnę!
6. Kompulsje porządkowania
Osoby przeżywające kompulsje porządkowania odczuwają przymus układania różnych rzeczy w ściśle ustalony sposób, w bardzo szczegółowo opracowanym planie. Dotyczy to biurka, pokoju czy też kuchni. Jeśli ktoś lub coś porządek narusza powoduje to silne lęki i irytację.
Myślę, że doskonałym przykładem wszystkich wymienionych tutaj obsesji i kompulsji jest film Dzień Świra. W tym materiale zobaczysz cały wachlarz zachowań, a każdą obsesję i kompulsję, będziesz mógł zobaczyć i przeżyć wraz z Markiem Kondratem.
Jeśli nadal masz trudności z wyobrażeniem sobie tego, co czuje osoba z powyższymi problemami, zamieszczam materiał anglojęzyczny.
Jak sobie masz poradzić sobie z obsesjami i kompulsjami ? Co masz robić ?
To co w Twoim przypadku najbardziej będzie pomocne, aby wyjść z niewoli; obsesji i kompulsji to dokładnie, ten sam zestaw, co w przypadku obsesyjno – kompulsywnego zaburzenia osobowości. Twoim kluczem do sukcesu jest rozluźnianie się, próby rozluźniania się.
Akceptacja, powierzanie, zaufanie innym.
Brzmi jak science fiction ? Wiem.
Dlatego proponuję, zacząć od małych kroków, małych pytań, małych zadań. Nasz mózg uwielbia zagadki, pytania i rozwiązywanie układanek. Należy je zadawać w umiejętny sposób. Małymi kroczkami, małymi pytaniami.
Nie bez powodu, na liście tej jako, pierwsze ćwiczenie proponuję zrobienie listy, które wszak uwielbiasz stwórz taką listę, listę 10 zajęć, które sprawiają Ci przyjemność i przejdź do kolejnych zadań.
